Gezondheid en Verzorging voor Cavia's

Bij VZW DUTS vinden we dat een goede verzorging begint met voorkomen in plaats van genezen. Door je cavia's regelmatig te observeren en kleine gezondheidscontroles uit te voeren, herken je sneller problemen – vaak nog vóór ze ernstig worden.
Een gezonde cavia is actief, nieuwsgierig, eet goed, heeft een gladde, schone vacht en normale keutels.

Dagelijkse controle

  • Observeer eetlust, activiteit en gedrag. Een gezonde cavia eet bijna constant en is nieuwsgierig.
  • Controleer keutels en urine: afwijkingen in vorm, grootte of geur kunnen wijzen op darmproblemen of blaasstenen.
  • Kijk naar ogen (helder, zonder afscheiding), neus (droog), mond (geen speeksel of natte kin) en achterzijde (schoon, zonder plakpoep).
  • Luister of de ademhaling stil en regelmatig is (geen piepende geluiden).
  • Controleer bij langharige dieren of er geen klitten of vuil vastzitten aan de vacht.

  • Eet een cavia plots niet meer of laat hij zijn favoriete groente liggen ? Ga dan nog dezelfde dag naar een caviakundige dierenarts - spijsverteringsproblemen kunnen snel levensbedreigend worden.

Maandelijkse check-up

  • Weeg elke cavia wekelijks of maandelijks (afhankelijk van gezondheid). Een daling van 50 g of meer in korte tijd is reden tot bezorgdheid.

  • Controleer nagels (en knip indien nodig – vraag advies bij twijfel).

  • Controleer ogen, neus, oren, tanden, huid, voetzolen en geslachtsstreek.

  • Voel de ribben en buik: ze moeten goed gevuld aanvoelen, maar niet gezwollen of hard.

  • Reinig geurklieren bij beren (mannetjes) indien nodig – daar kan zich talg ophopen.

(Half)jaarlijkse controle

  • Laat de cavia minstens éénmaal per jaar controleren door een caviakundige dierenarts.
  • Tandcontrole is belangrijk: caviatanden groeien continu. Een afwijkende beet kan leiden tot pijn en eetproblemen.
  • Stoelgangonderzoek voor parasieten is zinvol bij nieuwe dieren of bij vage klachten.

Tijdens het vliegenseizoen
(mei - september)

    • Hou de achterzijde altijd schoon en droog om vliegenmadenziekte (myiasis) te voorkomen.

    • Zieke dieren met plakpoep of urinebrand tijdelijk binnen houden.

    • Eventueel preventief behandelen met anti-myiasis spray (vraag je dierenarts om advies).

    Specifieke zorgnoden

      • Langharige rassen: regelmatig borstelen om klitten en oververhitting te voorkomen.
      • Zomerse hitte: cavia’s zijn hittegevoelig – boven 25°C ontstaat al risico op hittestress. Zorg voor schaduw, koele ondergrond en voldoende vocht.
      • Oudere dieren: vaker controleren op gewichtsverlies, huidveranderingen, artritis en gebitsproblemen.
      • Vitamine C: essentieel voor een gezonde weerstand, huid en gewrichten. Dagelijks via verse groenten en eventueel via een supplement (niet in het drinkwater !).
      • Probleemvachten: sommige dieren vereisen regelmatige trimbeurten – frequentie wordt vermeld in het adoptiecontract.

      Noodsignalen - wanneer naar de dierenarts ?

        Ga onmiddellijk naar een caviakundige dierenarts bij:

        • Plots niet eten of drinken (langer dan 4–6 uur is al kritiek)
        • Minder of afwijkende keutels
        • Opgeblazen buik of tekenen van pijn (gasbuik, verstopping)
        • Plots gewichtsverlies of diarree
        • Luid piepen of persen bij het plassen
        • Bloed in urine of geen urineproductie
        • Stilzitten, bol zitten, tandenknarsen of piepen bij aanraken
        • Lusteloosheid of afzondering
        • Snelle ademhaling, snot, natte neus of niezen (kan luchtweginfectie zijn)

        • Scheve kop, omvallen, trillen of verlamming

        • Verwondingen of bloedingen

        • Kreupelheid of opgezwollen poten
        • Doffe vacht of overmatig krabben

        Cavia’s kunnen binnen enkele uren sterk achteruitgaan. Bij twijfel: altijd meteen bellen of gaan.

        Caviakundige Dierenarts

        Niet elke dierenarts is even goed vertrouwd met konijnen.
        Een caviakundige arts heeft ervaring met:

        • specifieke verdovingstechnieken (geen nuchter houden vooraf !)

        • gebitscorrecties zonder knippen (altijd vijlen !)

        • aangepaste medicatie en doseringen

        • het herkennen van subtiele ziektesymptomen

        • aparte ruimtes voor opname of spoedgevallen
        • beschikbaarheid over specifieke apparatuur (bijvoorbeeld Röntgen)

        Vraag raad bij de opvang voor aanbevelingen in jouw regio.

        Naar de Dierenarts - Praktisch

        Een goed voorbereid bezoek voorkomt stress – zowel voor jou als voor je dieren.

        Breng altijd het maatje mee

        Cavia's zijn groepsdieren. Een plots afscheid kan veel stress veroorzaken.
        Vraag bij elke afspraak of het maatje mag meereizen en eventueel mee opgenomen worden bij hospitalisatie. Dat vermindert angst en bevordert herstel.

        Transport & comfort

        • Gebruik een stevige, gesloten transportbox (geen open mand).

        • Leg onderin een anti-slipmat of handdoek – geen gladde ondergrond.

        • Voeg een handvol hooi toe om op te knabbelen onderweg.

        • Dek de box af met een lichte doek voor rust tijdens het rijden.

        • Laat de cavia nooit in direct zonlicht staan in de auto en richt geen airconditioning op de transportbox.

        Bij opname

        • Vraag of je eigen voer en hooi mag meebrengen – plots ander voer kan spijsverteringsproblemen veroorzaken.

        • Leg een doek of speeltje met hun eigen geur bij het konijn voor extra vertrouwdheid.

        • Noteer duidelijke informatie voor de dierenarts (medicatie, eetgedrag, bijzonderheden).

        Na de afspraak

        • Laat de cavia thuis rustig bekomen in een stille, warme ruimte.

        • Observeer eetlust en ontlasting de komende dagen.

        • Blijft je cavia lusteloos, eet het niet of keutelt het niet → meteen opnieuw contact opnemen.

        Eerste Hulp bij Cavia's

        Een cavia is een prooidier en zal zwakte of pijn zo lang mogelijk verbergen. Tegen de tijd dat je merkt dat er iets mis is, is het vaak dringend. Een goede observatie en snelle actie kunnen het verschil maken tussen herstel en noodsituatie.

        Algemene richtlijn

        Blijf zo kalm mogelijk. Plaats je konijn in een stevige transportbox met handdoeken of doeken om wegglijden te voorkomen. Bedek de bovenkant met een lichte doek voor rust.
        Raak het dier zo min mogelijk aan – verplaats het voorzichtig in natuurlijke houding.

        Algemeen: wat hoort normaal te zijn

        Een gezonde cavia:

        • eet continu (hooi, groenvoer, kleine beetjes doorheen de dag)

        • maakt ovale, stevige keutels

        • heeft een gladde, glanzende vacht zonder kale plekken

        • is alert, nieuwsgierig en beweegt soepel

        • ademt stil en gelijkmatig

        • verliest geen gewicht

        📏 Tip: weeg elke cavia minstens wekelijks - een gewichtsverlies van 30–50 g is vaak het eerste alarmsignaal bij ziekte.

        Wonden & bloedingen

        • Druk zachtjes met een schone doek of steriel gaasje op de wond om het bloeden te stelpen.

        • Gebruik een licht drukverband indien nodig.

        • Trek nooit een vreemd voorwerp uit de wond.

        • Dek open wonden af met een vochtige, steriele doek.

        • Ga altijd zo snel mogelijk naar een dierenarts.

        Oververhitting

        • Breng de cavia direct naar een koele, schaduwrijke plek.

        • Maak de oren eventueel wat nat met lauw (niet koud) water.

        • Koel de poten voorzichtig.

        • Geef geen koud water te drinken, maar kleine beetjes lauw water.

        • Breng het dier altijd langs de dierenarts – oververhitting kan levensgevaarlijk zijn.

        Onderkoeling

        • Wikkel de cavia in een warme handdoek of fleece.

        • Gebruik eventueel een heatpad (bv: Snugglesafe) of warmtemat (altijd ingepakt in doek).

        • Laat het dier geleidelijk opwarmen – nooit bij directe hittebronnen.

        Eerste Hulp bij Cavia's

        Krampen of toevallen

        • Zorg dat het dier zich niet kan bezeren.

        • Raak het niet aan tijdens de aanval.

        • Noteer of film het verloop (duur, bewegingen).

        • Bel de dierenarts – een aanval langer dan 5 minuten is spoedgeval.

        Maden (myiasis)

        • Verwijder zichtbare maden voorzichtig met een pincet. Jodium (Poviderm sol. - vloeibaar dus) of Isobetadine (gele flacon!) helpen maden te doden.

        • Geef, indien beschikbaar, Capstar (Nitenpyram - 1mg/kg)

        • Spoed naar de dierenarts voor verdere behandeling.

        • Controleer dagelijks achterwerk tijdens het vliegenseizoen (mei–september).

        Vergiftiging

        • Verwijder eventuele resten (plant, verpakking, voer).

        • Maak een foto van wat mogelijk werd ingenomen.

        • Geef indien mogelijk actieve kool (1g/kg) om gif te binden.

        • Bied vers voer aan om de opname te verdunnen.

        • Meteen dierenarts inschakelen.

        Darmproblemen

        • Let op bij: niet eten, bolle buik, weinig of geen keutels.

        • Geef eventueel Simeticon (Infacol) 0,5–1 ml/kg (indien vertrouwd).

        • Houd het dier warm en kalm.

        • Altijd direct naar een caviakundige dierenarts – een stilgelegde spijsvertering kan fataal zijn.

        Tip: Maak een klein “EHBO-pakketje” klaar met watten, steriele kompressen, gaas, thermometer, weegschaal, 1 ml spuitjes, nagelknipper, dwangvoeding, SnuggleSafe, Betadine, Capstar, actieve kool, Simethicon, Rodicare Akut, pijnstilling (bijv. Novalgin), Emeprid, Cisaral, honingzalf, probiotica, wattenstaafjes, ...  en het nummer van je dierenarts.
        Bewaar het in de buurt van de ren of verzorgingsruimte.

        Belangrijk: gebruik nooit medicijnen van andere dieren, zeker geen antibiotica zonder voorschrift.

        Gevaarlijke middelen - NIET gebruiken bij cavia's !

        Sommige geneesmiddelen en producten die veilig zijn voor honden, katten of andere knaagdieren, kunnen bij cavia's ernstige of zelfs dodelijke reacties veroorzaken.

        1. Parasietenbestrijding

        • Frontline® (Fipronil) & Permethrine

          • Levensgevaarlijk voor cavia’s. Kan zenuwschade en ademhalingsproblemen veroorzaken.
            Gebruik enkel cavia-veilige middelen die je dierenarts voorschrijft (zoals Stronghold®, Selehold® of Ivermectine ® in juiste dosis).

        • Preventief bestrijden
          • Het preventief ontwormen of behandelen tegen mijten, vlooien of andere parasieten bij cavia's wordt afgeraden. Door herhaald, onnodig gebruik van middelen kunnen parasieten (zoals wormen of mijten) resistent worden tegen de werkzame stof. Bovendien kunnen ontwormmiddelen de natuurlijke darmbacteriën aantasten, wat de spijsvertering en weerstand van de cavia verzwakt. Deze producten worden ook afgebroken in de lever en uitgescheiden via de nieren. Onnodige toediening legt dus extra druk op het lichaam, zonder enig voordeel.

        2. Antibiotica – gevaarlijk bij orale toediening
        Net als konijnen hebben cavia’s een uiterst gevoelige darmflora. Sommige antibiotica kunnen de darmbacteriën vernietigen en leiden tot ernstige diarree, gasophoping en dodelijke enterotoxemie.

        Nooit oraal geven (tenzij op uitdrukkelijk voorschrift van een konijnkundige dierenarts):

        • Penicilline

        • Ampicilline

        • Amoxicilline

        • Lincomycine

        • Clindamycine

        • Cefalosporinen

        • Erythromycine

         Deze mogen enkel via injectie toegediend worden en enkel onder toezicht van een ervaren dierenarts.

        3. Corticosteroïden (zoals prednison, dexamethason, hydrocortison)
        Cortico's werken immuunonderdrukkend bij cavia's, dus gebruik deze spaarzaam. Denk aan uitzonderlijke gevallen (zoals bij plotse ademnood) kan een specialist ze inzetten als laatste redmiddel.

        Dit geldt voor alle vormen: oogdruppels, oordruppels, zalven, tabletten, injecties, …

        4. Vitaminepreparaten met toegevoegde D- of A-vitamines
        Cavia’s hebben dagelijks vitamine C nodig, maar een teveel aan vitamine D of A is giftig.
        Vermijd dus multivitamines of preparaten uit de dierenwinkel.
        Gebruik enkel pure vitamine C-supplementen indien nodig (bijvoorbeeld bij zieke, drachtige of herstellende dieren).

        Twijfel je over een middel?

        Vraag altijd advies aan een caviakundige dierenarts of aan VZW DUTS voordat je iets toedient.
        Zelf dokteren of “zomaar iets proberen” kan – hoe goed bedoeld ook – levensgevaarlijk zijn.

        Onthoud: een veilig middel voor kat of hond is niet automatisch veilig voor cavia.