Samenleven en Sociaal Gedrag bij Cavia's

Cavia’s zijn échte groepsdieren. In het wild leven ze in kleine familiegroepen die bestaan uit meerdere zeugjes, één dominante beer en hun jongen.
Ze communiceren voortdurend met elkaar - door piepjes, brommen, likjes en zelfs lichaamstaal.
Alleen leven druist volledig in tegen hun natuur: een eenzame cavia voelt zich onveilig, wordt vaak stiller of juist schrikachtiger, en vertoont sneller stressgerelateerd gedrag.

In landen zoals Zwitserland en Duitsland is het dan ook wettelijk verboden om cavia’s alleen te houden.
Een cavia alleen houden wordt daar beschouwd als dierenmishandeling of verwaarlozing, omdat het niet tegemoetkomt aan hun natuurlijke sociale behoeften.

Bij vzw Duts sluiten we ons daar volledig bij aan !

Waarom samenleven ?

Een maatje biedt veiligheid, rust en gezelschap.
Cavia’s zijn prooidieren. Ze voelen zich pas écht op hun gemak als ze samen kunnen eten, rusten en waarschuwen bij gevaar.

Zelfs tamme cavia’s die veel aandacht van mensen krijgen, kunnen hun soortgenoot niet missen.
Een mens kan immers geen caviataal spreken, geen sociaal wassen uitvoeren en geen geluidssignalen herkennen.

Een goed koppel (of groepje) zorgt voor:

  • Minder stress en meer rust

  • Betere eetlust en activiteit

  • Een gevoel van veiligheid en sociaal evenwicht

 Wat betekent dat in de praktijk?

 

  • Minimaal per twee: een cavia hoort minstens één soortgenoot te hebben.

  • Groepssamenstelling:

    • De meest stabiele combinatie is één gecastreerde beer met één of meerdere zeugjes. Wij plaatsen dan ook standaard een castraat bij een (groep) zeugen. Wij herplaatsen niet' enkel zeugen' indien er geen castraat aanwezig is. 

    • Ook al kán een berenduo of een zeugenduo perfect matchen, wij kiezen ervoor om ze niet zo uit te plaatsen.

  • Ruimte: bij meerdere dieren moet er voldoende schuilruimte met meerdere in- en uitgangen en voerplekken zijn om conflicten te voorkomen.

  • Altijd gecastreerd: een beer wordt altijd gecastreerd, ook als de zeugjes dat eventueel zijn (om hormonale rust te garanderen en vechten te voorkomen).

 

Neutraal koppelen – hoe doe je dat correct?

Cavia’s moeten worden gekoppeld op neutraal terrein: een ruimte waar geen van beiden eerder is geweest en dus geen territoriumverdediging kan optreden.

  1. Kies een neutrale, overzichtelijke ruimte (bijv. een lege ren met hooi, schuilplekken met meerdere in-en uitgangen en meerdere voerbakjes).

  2. Zet de dieren samen en observeer rustig.

  3. Verwacht wat snuffelen, brommen, kleine stootjes en elkaar achterna lopen. Dat hoort erbij.

  4. Grijp enkel in bij ernstige agressie (bloed, happen in het gezicht, herhaald vechten zonder rustmomenten).

Laat hen minstens een paar dagen in de neutrale omgeving alvorens te verhuizen naar hun definitieve verblijf.

Wat is normaal gedrag bij koppelen ?

    Veel mensen schrikken van het gedrag tijdens een correcte koppeling.
    Maar wat vaak “vechten” lijkt, is eigenlijk dominantiegedrag - essentieel om de hiërarchie te bepalen.
    Normaal (en gewenst !) gedrag:

    • Snuffelen, brommen, en korte sprintjes zijn volkomen normaal.

    • Dominantiegedrag (zoals een beer die over de rug van een zeugje loopt of zich groter maakt) hoort erbij.

    • Piepen of lichte spanning is geen reden tot paniek.

    Laat hen dit gedrag tonen zolang er geen bloed vloeit en geen van beide dieren vastgebeten blijft.

     

    Zolang ze bewegen, elkaar benaderen, eten en rustmomenten afwisselen, is het proces goed bezig.

    🩹 Belangrijk: Als er wél gewelddadige bijtwonden of paniek ontstaan (één dier vlucht voortdurend weg, krijst of verstopt zich langdurig), grijp dan in en probeer het later opnieuw - soms met een andere partnerkeuze of nog neutraler terrein.

    Duur van de koppeling

      Een goede koppeling kan meerdere dagen of zelfs weken duren.
      Het doel is om te zien dat ze naast elkaar rusten en samen eten.
      Pas wanneer er duidelijk rust heerst, mogen ze samen naar hun nieuwe, grondig gereinigde verblijf.

      Belangrijk: ga ze niet tussendoor scheiden tenzij er echte agressie is.
      Elke scheiding zet het proces terug naar nul - ze moeten telkens opnieuw dominantie uitvechten.

      Verhuizing naar het vaste verblijf

        Voor je ze samen in hun definitieve verblijf zet:

        1. Maak alles grondig schoon met azijnwater of een mild schoonmaakmiddel;

        2. Vervang alle bodembedekking, textiel en accessoires;

        3. Richt de ruimte zodanig in zodat het voor beide cavia's “nieuw” aanvoelt.

        De eerste dagen daar blijven ze nog wat hun rangorde uittesten, maar als de basis gelegd is, stabiliseert dit snel.

        Voorzie:

        • Meerdere voerplekken

        • Voldoende schuilplaatsen met meerdere in- en uitgangen

        • Antislipbodem en zachte ondergrond

        Veel voorkomende fouten

        Zelfs met de beste bedoelingen lopen koppelingen soms fout - vaak door misverstanden of achterhaalde adviezen.
        Hieronder vind je de meest voorkomende fouten én waarom ze problematisch zijn.
        Een goede start voorkomt ruzie, stress en letsels, en zorgt voor een sterke, stabiele band.

        ❌ “Ze komen uit hetzelfde nest, dus ze zijn automatisch gewend aan elkaar.”
        Nee, zodra ze ouder worden, ontwikkelen ze hun eigen territorium en kan de band breken.

        ❌ “Ik zet ze eerst een tijdje naast elkaar, gescheiden door een raster.”
        Dat werkt averechts: het wekt frustratie en stress op.

        ❌ “Ik koppel ze op groot oppervlak, dan kunnen ze vluchten.”
        Te veel ruimte maakt het net moeilijker - gebruik een overzichtelijke, neutrale ren.

        ❌ “Ze zijn jong, dat gaat vanzelf goed.”
        Cavia’s jonger dan 4 weken zijn nog te afhankelijk en niet stabiel in gedrag.

        ❌ “Mijn overgebleven cavia is oud, die heeft geen maatje meer nodig.”
        Juist oudere cavia’s hechten zich sterk aan gezelschap en kwijnen snel weg zonder partner.

        Partnerdier overleden ?

        Wanneer een van de cavia’s overlijdt, moet het overblijvende dier zo snel mogelijk herkoppeld worden.
        Cavia’s rouwen intens: ze kunnen dagen weigeren te eten of zich verstoppen.
        Een nieuw maatje zorgt voor afleiding, rust en herstel van hun sociale structuur.

        Laat het dier nooit weken of maanden alleen zitten “tot het wel weer uitkomt”.
        Elke dag alleen is een dag stress en onzekerheid.

        Koppelen van cavia's met een handicap of chronische zorgnoden

        Een beperking of ziekte is geen reden om een cavia alleen te houden.
        Ook gehandicapte of chronisch zieke dieren verdienen gezelschap.
        Integendeel - ze halen vaak juist steun uit een rustige, stabiele partner.

        Kies bij voorkeur:

        • Een zachtaardig, sociaal maatje, liefst al wat rustiger van aard

        • Een stabiele ren met zachte bodembedekking (vetbed, hennepvezel, fleece)

        • Meerdere voer- en schuilplekken zodat niemand verdrongen wordt

        Vaak blijkt dat gezonde cavia’s zich heel zorgzaam gedragen tegenover hun beperkte partner. Ze wassen hen, wachten bij het eten en bieden letterlijk steun.
        Met kleine aanpassingen (lage opstapjes, veilige hoekjes, zachte ondergrond) kunnen ook zorgcavia’s volwaardig sociaal leven leiden.