Gezondheid en Verzorging voor Konijnen

Bij VZW DUTS vinden we dat een goede verzorging begint met voorkomen in plaats van genezen. Door je konijnen regelmatig te observeren en kleine gezondheidscontroles uit te voeren, herken je sneller problemen – vaak nog vóór ze ernstig worden.
Een gezond konijn is actief, nieuwsgierig, eet goed, heeft een gladde, schone vacht en normale keutels.

Dagelijkse controle

  • Observeer eetlust, gedrag en alertheid.
  • Controleer keutels en urine – let op grootte, vorm en kleur. Kleine, droge keutels of afwijkingen in kleur of frequentie kunnen wijzen op spijsverteringsproblemen.
  • Kijk naar ogen (helder, zonder traanvloed), neus (droog), kin (geen speekselsporen), oren en de achterzijde (schoon, zonder plakpoep).
  • Vermijd onnodig oppakken – leer hen rechtop staan voor een visuele check.

Let op subtiele signalen: een konijn dat minder eet of stiller wordt, is vaak ziek. Wacht nooit af – bij twijfel, bel een konijnkundige dierenarts.

Maandelijkse check-up

  • Weeg je konijn om veranderingen vroeg te detecteren.

  • Controleer nagels (en knip indien nodig – vermijd het leven).

  • Inspecteer ogen, neus, oren, gebit, huid, voetzolen en achterwerk.

  • Voel buik en kaaklijn om zwellingen of harde plekken te detecteren.

  • Reinig de inguïnaalklieren voorzichtig met een vochtig wattenstaafje.

(Half)jaarlijkse controle

  • Laat je konijnen halfjaarlijks onderzoeken door een konijnkundige dierenarts.

  • Vraag steeds naar een stoelgangonderzoek voor parasieten.

  • Vaccinatie: jaarlijks tegen Myxomatose, RHD1 en RHD2 (liefst een maand vóór het risicoseizoen).
    → Aanbevolen vaccin: Nobivac Myxo-RHD Plus.

Tijdens het vliegenseizoen
(mei - september)

    • Hou de achterzijde altijd schoon en droog om vliegenmadenziekte (myiasis) te voorkomen.

    • Zieke dieren met plakpoep of urinebrand tijdelijk binnen houden.

    • Eventueel preventief behandelen met anti-myiasis spray (vraag je dierenarts om advies).

    Specifieke zorgnoden

      • Hangoren: gevoelig voor oorontsteking. Regelmatig preventief reinigen met Triz-EDTA of Dermoscent Otoclean (volgens dierenartsadvies).

      • Langharige rassen: wekelijks borstelen om klitten te voorkomen.

      • Satijn- en rexvachten: gevoeliger voor Pododermatitis en longontsteking. Pas de ondergrond aan (zie Huisvesting).

      • Probleemvachten: sommige dieren vereisen regelmatige trimbeurten – frequentie wordt vermeld in het adoptiecontract.

      Noodsignalen - wanneer naar de dierenarts ?

        • Niet eten of drinken (> 8 uur)

        • Weigeren van lievelingsvoer

        • Kleine, droge of geen keutels

        • Scheve kopstand, wankel lopen, trillen

        • Natte kin, speekselen of vieze mond

        • Natte ogen, snot, ademgeluiden

        • Opgezette buik, tandknarsen, gebogen zitten

        • Lusteloosheid of afzondering

        Konijnen kunnen razendsnel verslechteren – elk uur telt bij eet- of spijsverteringsproblemen!

        Konijnkundige Dierenarts

        Niet elke dierenarts is even goed vertrouwd met konijnen.
        Een konijnkundige arts heeft ervaring met:

        • specifieke verdovingstechnieken (geen nuchter houden vooraf !)

        • gebitscorrecties zonder knippen (altijd vijlen !)

        • aangepaste medicatie en doseringen

        • het herkennen van subtiele ziektesymptomen

        • aparte ruimtes voor opname of spoedgevallen
        • beschikbaarheid over specifieke apparatuur (bijvoorbeeld Röntgen)

        Vraag raad bij de opvang voor aanbevelingen in jouw regio.

        Naar de Dierenarts - Praktisch

        Een goed voorbereid bezoek voorkomt stress – zowel voor jou als voor je dieren.

        Breng altijd het maatje mee

        Konijnen zijn groepsdieren. Een plots afscheid kan veel stress veroorzaken.
        Vraag bij elke afspraak of het maatje mag meereizen en eventueel mee opgenomen worden bij hospitalisatie. Dat vermindert angst en bevordert herstel.

        Transport & comfort

        • Gebruik een stevige, gesloten transportbox (geen open mand).

        • Leg onderin een anti-slipmat of handdoek – geen gladde ondergrond.

        • Voeg een handvol hooi toe om op te knabbelen onderweg.

        • Dek de box af met een lichte doek voor rust tijdens het rijden.

        • Laat het konijn nooit in direct zonlicht staan in de auto en richt geen airconditioning op de transportbox.

        Bij opname

        • Vraag of je eigen voer en hooi mag meebrengen – plots ander voer kan spijsverteringsproblemen veroorzaken.

        • Leg een doek of speeltje met hun eigen geur bij het konijn voor extra vertrouwdheid.

        • Noteer duidelijke informatie voor de dierenarts (medicatie, eetgedrag, bijzonderheden).

        Na de afspraak

        • Laat het konijn thuis rustig bekomen in een stille, warme ruimte.

        • Observeer eetlust en ontlasting de komende dagen.

        • Blijft je konijn lusteloos, eet het niet of keutelt het niet → meteen opnieuw contact opnemen.

        Eerste Hulp bij Konijnen

        Ook met de beste zorg kan er wel eens iets gebeuren. In noodsituaties telt elke minuut. Hieronder vind je een kort overzicht van wat je zelf kunt doen tot je bij een konijnkundige dierenarts bent.
        (Eerste hulp vervangt uiteraard nooit medische behandeling.)

        Algemene richtlijn

        Blijf zo kalm mogelijk. Plaats je konijn in een stevige transportbox met handdoeken of doeken om wegglijden te voorkomen. Bedek de bovenkant met een lichte doek voor rust.
        Raak het dier zo min mogelijk aan – verplaats het voorzichtig in natuurlijke houding.

        Wonden & bloedingen

        • Druk zachtjes met een schone doek of steriel gaasje op de wond om het bloeden te stelpen.

        • Gebruik een licht drukverband indien nodig.

        • Trek nooit een vreemd voorwerp uit de wond.

        • Dek open wonden af met een vochtige, steriele doek.

        • Ga altijd zo snel mogelijk naar een dierenarts.

        Oververhitting

        • Breng het konijn direct naar een koele, schaduwrijke plek.

        • Maak de oren eventueel wat nat met lauw (niet koud) water.

        • Koel de poten voorzichtig.

        • Geef geen koud water te drinken, maar kleine beetjes lauw water.

        • Breng het dier altijd langs de dierenarts – oververhitting kan levensgevaarlijk zijn.

        Onderkoeling

        • Wikkel het konijn in een warme handdoek of fleece.

        • Gebruik eventueel een heatpad (bv: Snugglesafe) of warmtemat (altijd ingepakt in doek).

        • Laat het dier geleidelijk opwarmen – nooit bij directe hittebronnen.

        Eerste Hulp bij Konijnen

        Krampen of toevallen

        • Zorg dat het dier zich niet kan bezeren.

        • Raak het niet aan tijdens de aanval.

        • Noteer of film het verloop (duur, bewegingen).

        • Bel de dierenarts – een aanval langer dan 5 minuten is spoedgeval.

        Maden (myiasis)

        • Verwijder zichtbare maden voorzichtig met een pincet. Jodium (Poviderm sol. - vloeibaar dus) of Isobetadine (gele flacon!) helpen maden te doden.

        • Geef, indien beschikbaar, een tablet Capstar (Nitenpyram) (halve dosis < 1 kg, hele dosis ≥ 1 kg). 

        • Spoed naar de dierenarts voor verdere behandeling.

        • Controleer dagelijks achterwerk tijdens het vliegenseizoen (mei–september).

        Vergiftiging

        • Verwijder eventuele resten (plant, verpakking, voer).

        • Maak een foto van wat mogelijk werd ingenomen.

        • Geef indien mogelijk actieve kool (1–3 g/kg) om gif te binden.

        • Bied vers voer aan om de opname te verdunnen.

        • Meteen dierenarts inschakelen.

        Darmproblemen

        • Let op bij: niet eten, bolle buik, weinig of geen keutels.

        • Geef eventueel Simeticon (Infacol) 0,5–1 ml/kg (indien vertrouwd).

        • Houd het dier warm en kalm.

        • Altijd direct naar een konijnkundige dierenarts – een stilgelegde spijsvertering kan fataal zijn.

        Tip: Maak een klein “EHBO-pakketje” klaar met watten, steriele kompressen, gaas, thermometer, weegschaal, 1 ml spuitjes, nagelknipper, dwangvoeding, SnuggleSafe, Betadine, Capstar, actieve kool, Simethicon, Rodicare Akut, pijnstilling (bijv. Novalgin), Emeprid, Cisaral, honingzalf, probiotica, wattenstaafjes, ...  en het nummer van je dierenarts.
        Bewaar het in de buurt van de ren of verzorgingsruimte.

        Belangrijk: gebruik nooit medicijnen van andere dieren, zeker geen antibiotica zonder voorschrift.

        Gevaarlijke middelen - NIET gebruiken bij konijnen !

        Sommige geneesmiddelen en producten die veilig zijn voor honden, katten of andere knaagdieren, kunnen bij konijnen ernstige of zelfs dodelijke reacties veroorzaken.

        1. Parasietenbestrijding

        • Frontline® (Fipronil)

          • Kan ernstige neurologische schade of sterfte veroorzaken.
            Gebruik enkel konijnveilige middelen voorgeschreven door de dierenarts (zoals Stronghold®, Advantage®, Selehold®, Bravecto® of Advocate® in juiste dosis).

        • Preventief bestrijden
          • Het preventief ontwormen of behandelen tegen mijten, vlooien of andere parasieten bij konijnen wordt afgeraden. Door herhaald, onnodig gebruik van middelen kunnen parasieten (zoals wormen of mijten) resistent worden tegen de werkzame stof. Bovendien kunnen ontwormmiddelen de natuurlijke darmbacteriën aantasten, wat de spijsvertering en weerstand van het konijn verzwakt. Deze producten worden ook afgebroken in de lever en uitgescheiden via de nieren. Onnodige toediening legt dus extra druk op het lichaam, zonder enig voordeel.

        2. Antibiotica – gevaarlijk bij orale toediening
        Bepaalde antibiotica doden niet alleen schadelijke bacteriën, maar ook de goede darmflora die cruciaal is voor de spijsvertering.
        Dat kan leiden tot fatale darmstilstand (enterotoxemie).

        Nooit oraal geven (tenzij op uitdrukkelijk voorschrift van een konijnkundige dierenarts):

        • Penicilline

        • Ampicilline

        • Amoxicilline

        • Lincomycine

        • Clindamycine

        • Cefalosporinen

        • Erythromycine

         Deze mogen enkel via injectie toegediend worden en enkel onder toezicht van een ervaren dierenarts.

        3. Corticosteroïden (zoals prednison, dexamethason, hydrocortison)
        Konijnen kunnen deze stoffen niet correct afbreken, waardoor zelfs een kleine dosis zware schade kan aanrichten aan de lever, nieren en afweersysteem.
        Alleen in zeer uitzonderlijke gevallen (zoals bij uveïtis of bepaalde lymfomen) kan een specialist ze inzetten als laatste redmiddel.

        Dit geldt voor alle vormen: oogdruppels, oordruppels, zalven, tabletten, injecties, …

        Twijfel je over een middel?

        Neem altijd eerst contact op met een konijnkundige dierenarts of met VZW DUTS voor advies.
        Zelf dokteren kan meer kwaad dan goed doen – een verkeerde behandeling kan binnen enkele uren fataal aflopen.